Selecteer een pagina
Harte Hartlief
Wat als de bodem compleet uitdroogt?
Wat als de bodem uitdroogt
Wat als de bodem uitdroogt

Klimaatproblemen oplossen door bodem en waterkennis te combineren

Er blijven teveel kansen liggen

Met de huidige kennis en ervaring op het gebied van (extreme) neerslag en (extreme) verdroging lijkt het logisch dat we bufferingsmogelijkheden creëren om regenwater langdurig vast te houden en – wanneer nodig – weer (traag) af te geven. Vooral bij renovaties en nieuwbouwprojecten in de stedelijke omgeving liggen hiervoor de nodige kansen. Helaas is het tegendeel waar. Veel renovatie- of nieuwbouwplannen die nu worden opgepakt, lagen al enige tijd op de plank en voorzien daardoor vrijwel niet in klimaatvoorzieningen. Niet bovengronds en ook niet ondergronds.

Dezelfde situatie zie ik in het landelijk gebied. In het verleden zijn veel landbouwgebieden drooggelegd en ingericht op maximale afwatering. Nog steeds worden jaarlijks kilometers drainage aangelegd, ook op de droge hoge zandgronden. Het huidige plattelandsbeleid speelt nog te weinig in op vernatting en verdroging èn benut de bodem daarbij nog te weinig. Een gezonde, vitale en humusrijke landbouwgrond is bij vernatting en/of verdroging namelijk belangrijker dan men denkt.

Het begint bij de bodem

Mijn pleidooi is dat we met de huidige klimaatontwikkelingen niet meer alleen moeten denken in het treffen van technische voorzieningen. Het begint bij de bodem! Zorgen voor een bodem die werkt als een spons, is absoluut noodzakelijk om èn geen natte voeten te krijgen èn niet compleet te verdrogen. Dat geldt zowel voor in de stad of het dorp als op het platteland. De stedelijke omgeving en het ommeland zijn immers nauw met elkaar verbonden, zowel op ecologisch en bodemkundig gebied als voor wat betreft watersystemen.

Het is nodig om de noodzakelijke wateropslag over grotere gebieden beter te regelen en daarbij intensief samen te werken als grondeigenaren, gebruikers en belangenbehartigers. Stedelijke invulling, landbouw en natuur moeten mijns inziens in veel nauwere samenhang worden opgepakt. De huidige situatie is echter vaak anders.

Land(her)inrichting 3.0

We accepteren nog te vaak te kleinschalige, te beperkte en te lokale oplossingen en hopen dat we daarmee de situatie kunnen redden. Volgens mij is dat dweilen met de kraan open, om maar eens een bij het onderwerp passend gezegde te hanteren. Meer robuuste ingrepen in het landelijk gebied en soms ook in stedelijk gebied zullen nodig zijn om een constante afvoer èn aanvoer van noodzakelijk vitaal water blijvend te regelen. Nodig is dan een land(her)inrichting en of ruilverkaveling nieuwe stijl, gericht op een vitale bodem, waterregulatie en meer biodiversiteit. Toekomstmuziek? Ik hoop het niet.

Verdroging en verzuring is het probleem

Droogte is een groot probleem, in de stad en op het platteland. Je ziet dat steden en dorpen door verdroging veel te warm worden. Gras en bermen worden geel, bomen gaan dood, stadsvijvers gaan stinken. Een stad blijft in de toekomst alleen leefbaar met meer groen, bomen en planten èn met een gezonde bodem. Organisch stof is cruciaal. Meer bomen, groen, bos, natuur en water dragen bij aan schone lucht, verkoeling en biodiversiteit. Een groengebied met een daarop afgestemde doorgerekende watersystematiek en een vitale bodem, houdt meer water vast en geeft deze gedoseerd af. Gebleken is dat elke procent organische stof in de bodem per hectare 170.000 liter water kan vasthouden. Een bodem vol wormen en ander bodemleven met veel organische stof is noodzakelijk en houdt door zijn sponswerking dan zeer veel water vast. Op weg naar volwaardig bodemleven. Bosgrond had van nature al die eigenschappen. Door een teveel aan stikstof verminderd ook hier de biodiversiteit in de bodem alsmede erboven. Daar wordt dan ook nauwelijks organische stof afgevoerd. Binnenstedelijk voeren we zeer veel organische stof (bladeren, maaisel, snoeihout etc.) jaarlijks af. Op het omringende platteland werken we met een verarmde bodem. Die heeft momenteel weinig watervasthoudend vermogen en dit ook niet krijgt als we steeds maar kunstmest blijven geven. En gezonde bodems. Door het langdurige toedienen van (kunst)mesttoffen verzuurd en verzout de bodem, waardoor zich geen volwaardig bodemleven kan ontwikkelen. Het kabinet moet meer doen om de bodems van bossen, natuur en het platteland gezond te houden. Door intensief gebruik en gevaarlijke stoffen heeft de bodem onder meer last van verzuring, vermesting en verdroging. Dat onderschrijft ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in een rapport dat op 29 juni 2020 is aangeboden aan minister Schouten.
Nieuwe natuur natuur, moerasbossen, energie, landbouw, recreatie

Nieuwe natte natuur op de bodem

Eenmalige kans?

Extra wateropslag in de bebouwde omgeving kan en moet bij renovaties worden meegenomen. Voor nieuwbouw zou het een voorwaarde moeten zijn dat vanaf de tekentafel tot en met de bouwvergunning nieuwe watersystemen worden meegenomen in de planvorming. Nederland heeft een grote bouwopgave en moet de komende jaren nog vele miljoenen woningen en wellicht hectares aan bedrijventerreinen realiseren. Dit wetende, hebben we nu een eenmalige kans om zonder veel extra kosten toekomstige klimaatproblematiek op te vangen in de buitenruimte.

Eco Consult heeft van bovenstaande zaken veel praktische kennis en ervaring in huis en adviseert daarmee over de volle breedte van zowel het stedelijk gebied alsmede het platteland. Met name het combineren van bodem en waterkennis aan beleidsontwikkelingen in het stedelijk of landelijk gebied maakt ons uniek.

Harte Hartlief >>